انتقال دانش و مهارت‌های نوین: راهی به سوی توسعه فناوری در استان
گون آیدین: استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از استان‌های صنعتی و تاریخی ایران، با چالش‌های متعددی در زمینه فناوری و نوآوری مواجه است. یکی از مهم‌ترین دلایل این معضل، رویکرد اقتصاد دولتی و مرکزگرا در کشور است که تاثیرات منفی بر توسعه فناوری در استان‌ها دارد.
گون آیدین،در نظام‌های اقتصادی که وابستگی زیادی به دولت دارند، تمایل به تمرکزگرایی و عدم توجه کافی به ظرفیت‌های بومی و منطقه‌ای افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، حمایت‌های مالی و سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر به استان‌های مرکزی اختصاص می‌یابد و استان‌های دیگر مانند آذربایجان شرقی به حاشیه رانده می‌شوند. این امر مانع از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های فناوری نوین و توسعه زیرساخت‌های لازم برای آن‌ها می‌شود. فقدان نهادهای سازمان یافته و مؤثر که بتوانند به تقویت و تسهیل فرآیند نوآوری در استان کمک کنند، یکی از عوامل اصلی پایین بودن سطح فناوری محسوب می‌شود. همچنین، نبود مراکز تحقیق و توسعه و عدم دسترسی به آموزش‌های تخصصی و روزآمد، مانع از آن شده است که فناوری‌های مدرن به‌طور مؤثر و کارآمد در این استان پیاده‌سازی شوند. این شرایط نه‌تنها موجب کاهش رقابت‌پذیری صنایع می‌گردد، بلکه مانع از جذب سرمایه‌گذاری‌های لازم برای توسعه زیرساخت‌های فناوری و نوآوری نیز می‌شود. بنابراین، ایجاد و تقویت نهادهایی که بتوانند به آموزش، تحقیق و توسعه در زمینه فناوری پرداخته و به انتقال دانش و مهارت‌های نوین بپردازند، ضروری به نظر می‌رسد. مهاجرت نخبگان علمی و فنی از استان‌های کم‌فرصت به مناطق مرکزی، به عنوان یک چالش اساسی در توسعه اقتصادی و اجتماعی تلقی می‌شود. این پدیده، نه تنها موجب کاهش تعداد نیروی انسانی متخصص در استان می‌گردد، بلکه با فرسایش تدریجی سرمایه‌های انسانی، انسجام و پتانسیل‌های موجود را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کاهش حضور این نخبگان می‌تواند منجر به افت کیفیت خدمات و تولیدات محلی شود و در نهایت، روند توسعۀ پایدار استان را مختل کند. بنابراین، ضرورت دارد که مسئولین برنامه‌ریزی‌های مؤثری را در جهت ایجاد بسترهای مناسب برای جذب و نگه‌داشت نخبگان و متخصصان در استان انجام دهند. این اقدامات می‌تواند شامل ارتقای زیرساخت‌های آموزشی، تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری، و ایجاد فرصت‌های شغلی متناسب با تخصص نخبگان باشد. با این کار نه‌تنها می‌توان سرمایه‌های انسانی که حائز اهمیت هستند را حفظ کرد، بلکه می‌توان سطح توسعه یافتگی و کیفیت زندگی در استان را نیز بهبود بخشید. همچنین، عدم ارتباط مؤثر بین نهادهای دولتی، دانشگاه‌ها و صنعت از دیگر چالش‌هاست. در صورت نداشتن همکاری میان این نهادها، پژوهش‌ها و فناوری‌های جدید به‌راحتی به صنعت انتقال نمی‌یابد و از این رو میزان نوآوری کاهش می‌یابد. از این رو، برای افزایش سطح فناوری و به‌روزرسانی دستگاه‌های صنعتی در استان آذربایجان شرقی، نیاز به یک تحول اساسی در نگاه به مدیریت اقتصادی وجود دارد. باید توجه ویژه‌ای به توانمندی‌های بومی و پتانسیل‌های محلی شود و به جای تمرکز بر شهرهای مرکزی، سرمایه‌گذاری‌ها و حمایت‌ها به استان‌های مختلف و به‌ویژه آذربایجان شرقی معطوف شود. تنها با ایجاد بستر مناسب از طریق اصلاحات اقتصادی و تقویت بخش خصوصی، می‌توان به بهبود سطح فناوری و پیشرفت اقتصادی در این استان دست یافت. نویسنده: علیرضا مردی
