از بی‌آبی تا نبود سیاست‌های حمایتی چرا کشاورزی آذربایجان شرقی در آستانه فروپاشی است؟
گون آیدین: کشاورزی آذربایجان شرقی با چالش‌های متعددی از جمله کمبود آب، فرسایش خاک، مکانیزاسیون ضعیف، تغییرات اقلیمی، نبود صنایع تبدیلی و واردات بی‌رویه روبه‌رو است که امنیت غذایی و معیشت کشاورزان را تهدید می‌کند.
گون آیدین، بخش کشاورزی در استان آذربایجان شرقی با چالش‌های متعددی مواجه است که از بحران آب گرفته تا سیاست‌های ناکارآمد دولتی را شامل می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مشکلات، کمبود منابع آبی است که به دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و برداشت بی‌رویه از چاه‌های غیرمجاز تشدید شده است. علاوه بر این، نبود مدیریت صحیح در مصرف آب و عدم اجرای روش‌های نوین آبیاری باعث شده که بهره‌وری مزارع کاهش یابد. همچنین، فرسایش خاک ناشی از چرای بی‌رویه دام، استفاده نادرست از کودهای شیمیایی و نبود تناوب زراعی مناسب، زمین‌های کشاورزی را با کاهش حاصلخیزی مواجه کرده است.
از سوی دیگر، مکانیزاسیون ضعیف و وابستگی به روش‌های سنتی کشاورزی، موجب پایین ماندن بهره‌وری شده است. نبود حمایت کافی برای خرید ماشین‌آلات مدرن و گرانی تجهیزات کشاورزی، کشاورزان را در شرایط سختی قرار داده است. در کنار این مشکلات، تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا نیز منجر به کاهش تولیدات زراعی و باغی شده و امنیت غذایی منطقه را تهدید می‌کند.
در حوزه اقتصادی، کشاورزان با مشکل قیمت‌گذاری ناعادلانه و نبود بازار فروش مناسب برای محصولات خود مواجه‌اند. در بسیاری از موارد، قیمت خرید از کشاورزان بسیار پایین است، در حالی که هزینه‌های تولید سال‌به‌سال افزایش می‌یابد. واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی نیز موجب شده که تولید داخلی آسیب ببیند و کشاورزان متضرر شوند. علاوه بر این، نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب، باعث می‌شود که بسیاری از محصولات کشاورزی بدون فرآوری یا ارزش افزوده به فروش برسند یا در نهایت فاسد شوند. این مسئله به ویژه در مورد محصولاتی مثل سیب، انگور و زردآلو بیشتر به چشم می‌خورد.
یکی دیگر از مشکلات مهم، نبود حمایت کافی از کشاورزان و دامداران است. نوسانات شدید قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند بذر، کود و سموم، در کنار ضعف بیمه محصولات کشاورزی، کشاورزان را در برابر خسارات طبیعی و اقتصادی بی‌دفاع گذاشته است. دولت نتوانسته است یک سیاست حمایتی پایدار ارائه دهد و بسیاری از تصمیمات در این حوزه مقطعی و ناکارآمد هستند.
با توجه به این چالش‌ها، آینده کشاورزی در آذربایجان شرقی با ابهام‌های زیادی روبه‌رو است. اگر برنامه‌های مناسبی برای مدیریت منابع آب، تغییر الگوی کشت، توسعه مکانیزاسیون و حمایت از بازار محصولات کشاورزی اجرا نشود، این استان در سال‌های آینده با بحران‌های شدیدتری مواجه خواهد شد. دولت باید از اقدامات سطحی و مقطعی فراتر رفته و سیاست‌های زیربنایی و پایدار را برای حمایت از کشاورزان و توسعه این بخش حیاتی در پیش بگیرد.
نویسنده: علیرضا مردی
