منطقه آزاد ارس، وعده‌هایی بزرگ، نتایجی کوچک
گون آیدین: با وجود ظرفیت‌های بی‌نظیر منطقه آزاد ارس، مشکلات مدیریتی و زیرساختی همچنان این منطقه را از دستیابی به اهداف خود دور نگه داشته است و باید پرسید که چرا هنوز مردم محلی از این فرصت‌ها بهره‌مند نمی‌شوند؟
گون آیدین،منطقه آزاد ارس در استان آذربایجان شرقی با تمام پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بالقوه‌ای که دارد، می‌تواند به یکی از موتورهای محرک اقتصادی این استان تبدیل شود.
این منطقه با موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، که در مرز با کشورهای جمهوری آذربایجان، ارمنستان و نخجوان قرار دارد، فرصت‌های بی‌نظیری را برای تعاملات تجاری و صادرات به بازارهای جهانی فراهم می‌آورد. ایجاد این منطقه به‌عنوان یک منطقه آزاد اقتصادی می‌توانست فرصتی طلایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه صنایع مختلف در استان باشد. اما در عمل، آنطور که باید و شاید، نتوانسته است این ظرفیت‌ها را به شکلی مؤثر و پایدار به بهره‌برداری برساند.
اگر تأثیرات اقتصادی منطقه آزاد ارس پرداخته شود، نمی‌شود منکر این موضوع شد که این منطقه در ابتدا امیدهای زیادی برای ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد محلی به وجود آورده بود. به‌ویژه در سال‌های نخستین تأسیس، این منطقه وعده‌های بزرگی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان و ایجاد کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی داد.
پاما اکنون که به وضعیت فعلی نگاه می‌کنیم، متأسفانه شاهد آن هستیم که این وعده‌ها هنوز به واقعیت نپیوسته‌اند. بسیاری از جوانان این استان که انتظار داشتند با راه‌اندازی واحدهای تولیدی در این منطقه شغلی پیدا کنند، هنوز با مشکل بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند. به جای آنکه منطقه آزاد ارس به کانونی برای اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی تبدیل شود، هنوز بسیاری از واحدها با کمبود سرمایه و زیرساخت‌های لازم مواجه هستند.
از سوی دیگر، زیرساخت‌های منطقه آزاد ارس هنوز با استانداردهای لازم فاصله زیادی دارد. مشکلاتی نظیر نداشتن شبکه حمل و نقل مناسب، کمبود خدمات زیربنایی و نبود سیستم‌های اداری کارآمد برای تسهیل کار سرمایه‌گذاران، همه نشان می‌دهند که این منطقه هنوز در مرحله‌ای ناتمام قرار دارد. سرمایه‌گذاران زیادی به دلیل این مشکلات از ورود به این منطقه منصرف می‌شوند و این موضوع بیش از پیش استان آذربایجان شرقی را از بهره‌برداری کامل از موقعیت استراتژیک خود دور می‌کند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی هم به همان اندازه که حیاتی و مهم است، با چالش‌های زیادی روبه‌رو است. علی‌رغم تمام تبلیغات و وعده‌ها، منطقه آزاد ارس نتوانسته است به اندازه کافی سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی را جذب کند.
بوروکراسی پیچیده، قوانین ضد و نقیض و نبود تسهیلات کافی برای فعالیت‌های تجاری و صنعتی، باعث شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران به راحتی از این منطقه چشم‌پوشی کنند. این موضوع سبب شده است که منطقه آزاد ارس نتواند آنطور که باید، به یک کانون اقتصادی در سطح منطقه‌ای و جهانی تبدیل شود.
بیشتر از همه، آنچه که در این وضعیت قابل توجه است، نارضایتی عمومی مردم محلی است. بسیاری از شهروندان جلفا و دیگر مناطق آذربایجان شرقی، با امیدهایی به این منطقه نگاه می‌کردند که متأسفانه هنوز به نتیجه نرسیده است. انتظار می‌رفت که توسعه این منطقه، برای مردم محلی فرصت‌های شغلی، درآمدی و اجتماعی به ارمغان بیاورد. اما به نظر می‌رسد که بیشتر بهره‌برداری‌ها نصیب سرمایه‌گذاران بزرگ و خارجی شده و مردم عادی هنوز در انتظار فرصت‌های اقتصادی هستند.
در نهایت باید گفت که منطقه آزاد ارس، با وجود تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بی‌نظیری که دارد، در وضعیت فعلی نتوانسته است به یکی از قطب‌های اقتصادی تأثیرگذار در سطح ملی و بین‌المللی تبدیل شود. اگرچه هنوز فرصت‌های زیادی برای تحول در این منطقه وجود دارد، اما برای رسیدن به این هدف باید اقدامات جدی و تغییرات اساسی در زمینه‌های مدیریتی، قانونی و زیرساختی صورت گیرد. اگر این اصلاحات به درستی انجام نشود، شاید روزی بیاید که مردم این منطقه، فقط حسرت آن وعده‌های بزرگ را بخورند و هیچگاه به دستاوردهای واقعی در این زمینه دست نیابند.
نویسنده: علیرضا مردی
