«فرش، عاشیق، قصه؛ دارایی‌های فراموش‌شده اقتصاد آذربایجان شرقی»
گون آیدین: آذربایجان شرقی با گنجینه‌ای از هنرهای بومی و سنت‌های ریشه‌دار، می‌تواند پیشگام اقتصاد خلاق در ایران باشد. از نوای عاشیق‌ها تا طرح‌های خیال‌انگیز فرش تبریز، هر کدام ظرفیتی برای خلق ارزش اقتصادی دارند.
گون آیدین، در دنیای امروز که نوآوری و خلاقیت به اندازه منابع طبیعی اهمیت دارند، توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و هنری مناطق مختلف کشور به‌ویژه آذربایجان شرقی می‌تواند زمینه‌ساز رشد یک اقتصاد نوین باشد؛ اقتصادی که از دل فرهنگ می‌جوشد و به زبان هنر سخن می‌گوید.
آذربایجان شرقی را می‌توان یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران در حوزه فرهنگ بومی دانست. موسیقی عاشیقی، که در دل تاریخ ترک‌زبانان این سرزمین نهادینه شده، نه‌تنها یک هنر اصیل، بلکه رسانه‌ای زنده و پویاست که روایت‌گر هویت مردم منطقه است. امروزه می‌توان با بهره‌گیری از این موسیقی در قالب جشنواره‌ها، اجراهای زنده، تولید محتوای دیجیتال و حتی آموزش مجازی، ارزش اقتصادی آفرید.
از سوی دیگر، فرش تبریز که سال‌هاست آوازه جهانی دارد، همچنان یک ظرفیت اقتصادی عظیم است. با ورود طراحی دیجیتال، بازاریابی بین‌المللی و گواهی‌نامه‌های اصالت، می‌توان این هنر را بیش از پیش به منبع درآمدی پایدار تبدیل کرد. حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، برندینگ فرش‌های هنری، و راه‌اندازی موزه‌ها یا مراکز تجربه‌ی فرش، تنها بخشی از فرصت‌های نهفته در این صنعت فرهنگی‌اند.
داستان‌های فولکلور آذربایجان، مثل حکایت‌های کوراوغلو، شاه اسماعیل و ننه‌قمر، گنجینه‌ای برای صنعت انیمیشن، بازی‌های رایانه‌ای، ادبیات کودک و توریسم فرهنگی به‌شمار می‌روند. این روایت‌ها با بازآفرینی هنرمندانه می‌توانند به عناصر محوری محتواهای خلاق در رسانه‌های نو بدل شوند.
معماری سنتی تبریز نیز، از خانه‌های تاریخی مثل خانه بهنام و خانه امیرنظام گرفته تا راسته‌بازار جهانی آن، قابلیت بالایی برای توسعه گردشگری فرهنگی دارد. اگر این فضاها به درستی مرمت، برندسازی و به اقتصاد محله‌ای متصل شوند، می‌توانند بستری برای اشتغال‌آفرینی هنرمندان محلی و کارآفرینان جوان فراهم آورند.
تحقق اقتصاد خلاق در آذربایجان شرقی نیازمند زیرساخت‌های آموزشی، حمایت مالی از هنرمندان، سیاست‌گذاری فرهنگی دقیق و بهره‌گیری از فناوری‌های نو است. مراکز رشد فرهنگی، فضاهای کار اشتراکی هنری، و همکاری میان نهادهای دولتی و خصوصی، می‌تواند موتور محرکه این نوع اقتصاد باشد.
در نهایت، اگرچه ریشه‌های فرهنگ در دل مردم است، اما می‌توان با نگاهی آینده‌نگر، آن را به شاخه‌هایی اقتصادی بدل کرد؛ شاخه‌هایی که هم ثروت می‌آفرینند، هم هویت را زنده نگاه می‌دارند.
نویسنده: علیرضا مردی
