زلزله ژئوپلیتیکی در رگ‌های تجارت جهانی
گون آیدین: تنش‌های ژئوپلیتیک، از جنگ اوکراین تا درگیری‌های خاورمیانه، نظم سنتی تجارت جهانی را به چالش کشیده‌اند. کشورها برای حفظ منافع خود، مسیرهای جدیدی می‌سازند و بازیگران تازه‌وارد، معادلات را تغییر می‌دهند.
به گزارش گون آیدین، تجارت جهانی دیگر همانند گذشته نیست. در حالی که کشورها برای رشد اقتصادی نیازمند ارتباطات بین‌المللی گسترده هستند، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی از اروپا تا آسیا، ریسک‌های جدیدی را به زنجیره تأمین جهانی تحمیل کرده است.
ایالات متحده و چین به‌عنوان دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان، درگیر رقابت‌های گسترده‌ای در حوزه فناوری، تجارت، و امنیت ملی شده‌اند. محدودیت‌های صادراتی واشنگتن علیه شرکت‌های فناوری چینی و پاسخ پکن با وضع تعرفه‌ها یا محدودیت‌های داخلی، نشان‌دهنده تغییر جهت سیاست‌های تجاری از همکاری به رقابت است.
اروپا با بحران انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین مواجه شده است. کاهش وابستگی به گاز روسیه، باعث افزایش هزینه‌های تولید و تغییر در الگوهای واردات و صادرات شده است. بسیاری از کشورها، از جمله آلمان و فرانسه، به دنبال شرکای جایگزین در خاورمیانه و شمال آفریقا هستند.
در خاورمیانه، ناامنی‌های منطقه‌ای و بحران‌های سیاسی از جمله جنگ در غزه و تنش‌های ایران و غرب، مسیرهای استراتژیک حمل‌ونقل کالا را تهدید می‌کنند. تنگه هرمز و کانال سوئز، که شاه‌راه‌های مهم انتقال نفت و کالا هستند، بارها در معرض خطر بسته شدن قرار گرفته‌اند.
هند در این شرایط، با سیاست‌های متعادل و دیپلماسی اقتصادی فعال، در حال افزایش نفوذ خود در بازارهای آسیایی و آفریقایی است. دهلی‌نو از فرصت‌های ناشی از تغییر توازن جهانی بهره برده و توانسته بخشی از تولید و صادراتی را که از چین جدا شده‌اند، جذب کند.
در آفریقا، کشورهای صادرکننده مواد اولیه مانند نیجریه، آفریقای جنوبی و جمهوری دموکراتیک کنگو با دو چالش روبه‌رو هستند: از یک سو فرصت برای جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید فراهم شده، و از سوی دیگر، عدم ثبات داخلی مانعی برای بهره‌برداری مؤثر از این فرصت‌هاست.
آمریکای لاتین نیز با افزایش تقاضا برای منابع طبیعی مانند لیتیوم و مس، وارد فاز جدیدی از مشارکت در زنجیره جهانی شده، هرچند نوسانات سیاسی و اقتصادی در کشورهایی مانند آرژانتین و شیلی همچنان تهدیدی برای تداوم این مسیر است.
در نهایت، جهان با یک سؤال اساسی مواجه است: آیا می‌توان نظم تجاری جدیدی را بر پایه تنوع، تاب‌آوری و استقلال بیشتر بنا نهاد؟ یا مسیر بازسازی اقتصاد جهانی، پیچیده‌تر و طولانی‌تر از آن است که به‌سادگی قابل پیش‌بینی باشد؟
نویسنده: علیرضا مردی
